Het noodweer in de avond van zaterdag 30 oktober was teveel. Onze scheve boom, de grote eik, heeft na een ‘gevecht’ van jaren om maar niet te vallen, zich gewonnen gegeven. Zonder dat iemand het hoorde, viel de eik over de vijver met de kruin op het eiland.

Op 17 oktober hadden een paar van ons nog naar de risico’s gekeken van een eventueel omgaan van de eik: de mogelijke schade en de onmogelijkheid om zelf met het opruimen aan de slag te gaan. Het
verwijderen van een grote zijtak zou mogelijk helpen om de neerwaartse druk wat weg te nemen.

Het overleg met een hovenier kwam te laat.
Op de vraag of hij de boom kon opruimen reageerde de hovenier traag en uiteindelijk met de wedervraag of we er haast mee hadden. Intussen bood Aleida Krooneman aan dat de hovenier die momenteel 2 dagen per week op het terrein van de Paasheuvel aan het werk is, ingezet kon worden. Maandag 1 november zijn wij de situatie gaan opnemen en werd duidelijk dat zonder inzet van groot materieel de boom niet uit het water gehaald zou kunnen worden en afgevoerd zou kunnen worden. Ook een stevige boot was nodig.
Peter heeft met onze buurman George gebeld om toestemming om het pad gelegen tussen wal/hek en zijn coniferenhaag, die te bereiken is via het hek aan de Elspeterbosweg, te mogen gebruiken. George zegde alle medewerking toe.
Op maandag 8 en dinsdag 9 november is door hovenier Gerlof Vinke en zijn medewerker en met twee dagen hulp van Peter en Hanna het onmogelijke verricht: het grootste deel van de kruin is via de boot aan land gebracht en weggesleept.

Veel hout is via de boot gezaagd, de onderstam is in plakken gezaagd en kon pas na het kloven in stukken naar de aanhanger, die in de tuin van George stond. Na het verder open maken van het hekwerk en het weghalen van enkele meters van onze wal, kon de trekker van de Paasheuvel ingezet worden in een poging om stukken uit de vijver te halen. Dit lukte maar ten dele, omdat onder water waarschijnlijk een zijarm in de modder steekt en de trekker voor dit werk te licht was. Van het inzetten
van een zwaardere trekker werd afgezien, omdat daarmee te veel schade aan de tuin zou ontstaan. En voor een hoogwerker staan ter plaatse teveel bomen.

Met nog een deel van de kruin op het eiland, nog een deel van het takkenwerk, dat onderwater verdween en het restant van de stam, dat nu nog in het water ligt, kunnen we terugkijken op een geslaagde operatie.
Met heel veel dank aan Gerlof en zijn medewerker, aan buurman George en aan Aleida. Rest ons nog om het hekwerk terug te plaatsen, onze wal te restaureren en de sporen van het werk weg te werken.
Peter en Hanna hebben al deze dagen keihard gewerkt om deze enorme klus mogelijk te maken. Steeds bereikbaar zijn, meedenken, zoeken naar praktische oplossingen en heel veel fysieke inspanningen verrichten, wat geweldig!

Dit jaar hebben we een geliefde vriend en heemtuinwerker verloren. Onze Harry Bückmann is overleden op 7 januari 2021. Geboren op 13 januari 1935 als Henri, stond hij later in de Haagse AJC-kringen bekend als Harry. Hij is dus bijna 86 jaar geworden. Met een aantal van zijn leeftijdgenoten heeft hij meegewerkt aan het herstel van de Heimanshof in Vierhouten. De werkgroep, waar Harry en zijn vrouw 13 Maartje deel van waren was in 1984 begonnen de verwaarloosde heemtuin opnieuw op te bouwen.

Harry heeft lang met Maartje en hun twee dochters Suzan en Mira in Dieren gewoond. Maar helaas kwam Maartje daar in november 2001 bij een ongeluk om het leven. We beleefden in onze groep deze schokkende gebeurtenis mee. En het werken in de Vierhouter natuur bleek een beetje te troosten. Jaren later kwam er een nieuwe vriendin in Harry’s leven. En zo konden we ook Martina Boom in onze werkgroep welkom heten. Harry heeft tot het laatst aan toe in de Heimanshof meegewerkt. Al waren het geen zware klussen meer zoals bomen kappen, technische keukenaanleg of bruggen bouwen. Een aantal planten konden op zijn vaste aandacht rekenen. En met Martina nog steeds in ons midden zal voor ons ook de herinnering aan Harry zeker levend blijven.

De Heemtuin de Heimanshof kan ook in corona-tijd een uitstekende bestemming zijn. Ook uitrusten op gepaste afstand is heel goed mogelijk zoals hier is te zien.

Foto door: Yvonne Joosten

Aangelegd in 1935, heeft de Heimanshof al een lang leven achter de rug, tenminste naar menselijke maatstaven gerekend. In 1935 werden er twee vijvers in onze heemtuin gegraven. En op oude foto’s is te zien dat ze ongeveer 2 meter diep zijn gemaakt. Als we nu berekenen dat er per jaar 2 centimeter slib bezinkt in zo’n vijver, dan ligt er in 2009 dus ongeveer anderhalve meter slib. De gele lissen, waterdrieblad en riet beginnen dan ook de vijver in te trekken en land te veroveren. Maar nu heeft het Waterschap Veluwe de hele Nunbeek opgeknapt en weer een lang nieuw leven gegeven. De vijvers zijn gebaggerd, de beekbodem is geschoond en de duikers voor de Paasheuvel zijn vernieuwd. Er werden zelfs langs de Sprengenwei nieuwe stuwtjes aangelegd om de wateroverlast bij zomerse wolkbreuken in te dammen.

Bij de baggerwerkzaamheden in de Heimanshof is heel zorgvuldig gewerkt. Achter de bank aan de oever van de grote vijver is een doorgang in de tuinwal gemaakt, en zijn er rijplaten door buurmans weiland naar de Elspeterbosweg gelegd. Met een klein hijskraantje en kleine duwbootjes is de bagger naar de oever bij de bank gestuwd, en daar in karren geladen en afgevoerd. Ook stond er een kleine grijper de modder van de kleine vijver in de grote vijver te scheppen.
Op de oevers van de beek verschenen bergen modder met planterresten, die door de werkgroep weer weggehaald en verdeeld moesten worden.
Gelukkig heeft dit gewroet allemaal in februari plaatsgevonden, zodat daarna het voorjaar weer uitbundig kon uitbarsten met nieuw groen.

Natuur is altijd weer vernieuwend. Het zal wel weer goed komen met deze tuin! En de komende 75 jaar kunnen we de vijvers weer met rust laten voor een nieuw rijk waterleven.
En zo is de heemtuin, in de afgelopen eeuw ontstaan uit boerenakkerland, met pioniersbeplanting begonnen, nu uitgeroeid tot een volwassen heemtuin — ja zelfs één van de vier oudsten van Nederland. Er zijn krasse knarren van bomen, een bezadigde heideheuvel, oude mossen en veel oorspronkelijke wilde planten en struiken, wel 350 soorten geteld tot nu toe. Kortom: een mooi vitaal stukje Veluwe.

En de werkgroep gaat door met bladharken en wieden. Wij blijven nog even!

Wie mee wil doen kan contact opnemen via de contact pagina, wie wil komen kijken is welkom, wie op de hoogte wil blijven kan donateur worden en zo onze jaarlijkse Nieuwsbrief ontvangen (rekeningnummer NL76 RABO 0163 8274 19 t.n.v. Stichting Vrienden van de Heimanshof)

Els Kaper-Klaver, voorzitter.

Je kunt hier luisteren naar een radio uitzending van “vroege vogels” over de heemtuin, 12/8/2007 (mp3, 8.3MB, 8.5 minuten).

Het laatste nieuws is dat er deze winter hard gewerkt is om voor de toekomst meer zon te creëren in de Heimanshof. Wel is waar met bloedend hart zijn er een aantal bomen in de zuid-oost rand van onze tuin gekapt.

Drie grote beuken en een Amerikaanse eik hebben ons mosveld verlaten en zijn horizontaal afgevoerd via de naastgelegen Berkenweide. Ook zijn er tien zwarte elzen en een oude berk verwijderd, die allen gevaarlijk werden voor het dak van het naast de tuin gelegen telefoonhuis met zendmast. En wie weet kunnen we deze zomer onze rug warmen in de zon op de bank bij de grote vijver. Ook daar zijn een berk en twee pierige eiken gekapt. We hopen dat de overgebleven bomen in deze bosrand nu mooier zullen uitgroeien.

Was dat nu nodig? Zulke mooie gezonde, 75 jaar oude bomen kappen? Ja. De heemtuin begint namelijk door zijn ouderdom naar een andere type tuin te groeien: een echte bostuin. Eigenlijk is de Heimanshof meer “een open plek in het bos” geworden. Door het kleine oppervlak van het gebied en de hoge bomen langs de randen zal in de toekomst het aantal zonuren steeds verder afnemen. Boomkruinmetingen en schaduwgrafieken hebben ons duidelijk gemaakt dat er over 40 jaar helemaal geen zon meer in onze tuin zou komen. Dan zouden de bijzondere planten, die we hier al jaren koesteren, allang verdwenen zijn. We hebben daarom een beleidsplan gemaakt, waarbij gekozen is voor “Zon op ons pad”. Wie dit beleidsplan, met bijlagen, in zijn geheel wil lezen kan op de archief pagina kijken bij “beleidsplannen 2004” (met bijlagen).

Het is altijd goed om de kennis over het beheer van de Heemtuin op peil te houden of te verhogen. Dat kan door bij “deskundigen” adviezen in te winnen. Dit jaar is dat gebeurd door dé deskundige op het gebied van “natuurbouw” – Ger Londo – uit te nodigen en door advies in te winnen bij een bosbouwkundige: Joop van Schie. Met beiden is uitgebreid de tuin doorlopen. Beiden waren van mening dat de tuin heel mooi is en veel potenties heeft. Ger Londo heeft vooral adviezen gegeven over het beheer van de tuin. Zijn mening versterkte de opvatting van de werkgroep, dat de tuin nu vooral tot rust moet komen. Dit betekent minder intensief onderhoud. Veel minder door “wieden” de grond beroeren, maar vooral “maaien”: in het groot en in het klein.

In het groot door op bepaalde momenten hele gedeelten van de tuin machinematig te maaien: de bloemenwei, het blauw grasland, het schraal grasland, de ruige hoek, de randen van de leemkuil etc. Daarvoor wordt een maaischema opgesteld en is een goede bosmaaier aangeschaft. In het klein maaien betekent dat op sommige plaatsen gras e.d niet meer uitgetrokken zal worden, maar met het mes afgesneden. [bv in de hei, de heiderand etc.] Alleen de bloemenborder zal nog “gewoon” gewied worden. Ook heeft hij het advies gegeven een paar plekken met kalk te verrijken, waardoor bv de brandnetels op den duur uit zichzelf zullen verdwijnen. Op grond van zijn adviezen zal in de komende periode een beheersplan opgesteld worden.

Joop van Schie heeft vooral adviezen gegeven hoe om te gaan met de vele bomen in de tuin. Als dit niet planmatig wordt aangepakt, zullen op den duur sommige bomen in de verdrukking komen en kunnen andere bomen, door alsmaar groter te worden, de grondlaag dermate in de schaduw zetten, dat daardoor [te] veel planten zullen verdwijnen. Het verdient dus aanbeveling om een meerjaren bomenplan op te stellen. Dit houdt een vrij exacte inventarisatie van het huidige bomenbestand in [positie in de tuin, grootte van de bomen] en een beleid per boom voor de komende 30 jaar [welke laten staan, welke snoeien, welke geheel kappen] in relatie tot de gewenste ontwikkelingen van de tuin in delen en als geheel.

Het inmeten van de bomen is een hele klus; hopelijk lukt het de werkgroep hier studenten met leeropdracht landmeten voor in te schakelen. Ook aan dit bomenplan zal de komende tijd gewerkt worden.

De afgelopen winter heeft het Waterschap Veluwe de beek op het kampeerterrein “de Paasheuvel” – het terrein waarop ook de heemtuin “de Heimanshof” ligt – uitgediept en schoongemaakt. Er was ook al begonnen met het gedeelte van de beek die door de heemtuin loopt. Maar toen bleek dat nogal wat beplanting langs de beek werd gerooid, zijn op verzoek van de werkgroep Heimanshof deze werkzaamheden gestaakt. De tuin is dermate kleinschalig dat dit verhoudingsgewijze grove snoeien de tuin te grote schade toebracht. In goed overleg met het Waterschap is nu besloten dat de werkgroep de beek in de tuin zelf zal onderhouden. Een onderzoek naar de kwaliteit van water en slib in de beek heeft gelukkig aangetoond dat er geen ernstige vervuiling aanwezig is.